Asgari İşçilik Uygulaması – Örnek Hesaplamalar – Uzlaşma

 

Asgari işçilik uygulaması; bir işin yürütümü için gerekli olan en az sigortalı sayısına, sigorta primine esas kazanç tutarına ve çalışma süresine uygun olarak işverence Kuruma yeterli işçilik bildirilip bildirilmediğinin tespitine yönelik bir uygulama olup, kayıt dışı istihdamın önlenmesini ve Kurum gelirlerinin artırılmasını amaçlamaktadır.

Uygulama Ülkemizde ilk olarak 1964-1978 yılları arsında 915 sayılı “Sosyal Sigorta İşlemleri Tüzüğü”nde belirtilen usul ve esaslar dahilinde ölçümleme adı altında uygulanmış, 09.07.1987 tarihinde yürürlüğe giren 3395 sayılı Kanun ile ölçümleme sistemine son verilmiş, bunun yerine idari para cezası sistemi getirilmiş, dolayısıyla 1987-1994 devresinde ölçümleme veya asgari işçilik uygulaması yapılmamıştır.

Daha sonra 01.12.1993 tarihinde kabul edilen 3917 sayılı Kanun ile 4792 sayılı Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunun 6. Maddesinde yapılan değişiklikle asgari işçilik uygulaması tekrar getirilmiş, 04.10.2000 tarih – 24190 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 616 sayılı KHK ile asgari işçilik uygulamasıyla ilgili söz konusu 6 ıncı madde iptal edilmiş, kararnamede belirtilen usul ve esaslar dahilinde asgari işçilik uygulaması bu dönemde de devam etmiş, 06.08.20003 tarihinde yürürlüğe giren 4958 sayılı Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu ile 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunun 79 ve 130’uncu maddelerine eklenen fıkralar ile asgari işçilik uygulaması daha kapsamlı hale getirilmiş, en son olarak da 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe giren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 85 inci maddesinde asgari işçilik uygulaması aynen düzenlenmiş olup uygulama halen bu maddeye istinaden devam etmektedir.

Ayrıca konuya ilişkin ayrıntılı düzenleme Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin eski 117 ila 121 inci, 110 ila 113 üncü maddelerinde de yer aldığı gibi, Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından 02/04/2011 tarihinde yayımlanan 2011/13 Sayılı Genelgede de en son düzenlemeler çerçevesinde ayrıntılı açıklamalara yer verilmiştir.

Not: Asgari İşçilik Oranları ve Yapı Yaklaşık Birim Maliyet Bedelleri listeleri Pratik Bilgiler bölümünde yer almaktadır.

1-Asgari İşçilik Uygulamasının Türleri: 

1.1-Mevsimlik İşyerlerinde Asgari İşçilik Uygulaması:

Bu uygulama ihale mevzuatına göre yaptırılan işler ile özel bina inşaatlarını kapsamaktadır. İhale mevzuatı, 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu, 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu, 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu ile bu kanunlara bağlı olarak çıkarılan yönetmelik, tebliğ gibi alt düzenlemelerden oluşmaktadır. Asgari işçilik uygulaması; ihale mevzuatına göre yaptırılan işlerde işin kesin kabulünün ya da geçici kabulünün noksansız olarak yapıldığı tarihten sonra ve işverene ödenmesi gereken Katma Değer Vergisi hariç, malzeme fiyat farkı ve akreditif bedeli dâhil toplam istihkak tutarına, özel bina inşaatlarında ise inşaatın bitim tarihinden sonra inşaat maliyetine, Kurumca yayımlanan genelge ve tebliğde belirtilen asgari işçilik oranı uygulanarak yapılmaktadır. Eğer işveren inceleme konusu işle ilgili olarak Kurumda ayrı işyeri doyası açtırmış ve işçilik bildiriminde bulunmuş ise işin bitiminden sonra öncelikle ünite tarafından ön değerlendirme yapılmakta, bu ön değerlendirmede genelge veya tebliğ eki listede belirtilen asgari işçilik oranlarının % 25 eksiği esas alınmaktadır. Asgari İşçilik Oranları Listesinde bulunmayan işler için Asgari İşçilik Tespit Komisyonunca o işe ait asgari işçilik oranı tespit edilmektedir. Yapılan değerlendirme sonucunda işverenin yeterli işçilik bildirdiği anlaşılırsa teminat çözümünde veya yapı kullanma izin belgesi (iskan ruhsatı) almakta kullanılan ilişiksizlik belgesi/borcu yoktur yazısı verilmekte, eğer ön değerlendirme sonucunda fark işçilik çıkar da işveren fark işçiliği bir ay içinde ödemeyi kabul ederse aynı şekilde ilişiksizlik belgesi/borcu yoktur yazısı verilmektedir. Bu şekilde fark/eksik işçiliğin ödenmesi halinde sadece ödenecek fark işçiliğe ait 89 uncu madde gereği hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı eklenmekte, herhangi bir idari para cezası ise uygulanmamaktadır.

Eğer ön değerlendirme sonucunda fark işçilik çıkar da işveren ödemeyi kabul etmezse veya işveren inceleme konusu işe ait malzemeli işçilik ya da salt işçilik gider faturalarının olduğunu belirtirse, bu defa söz konusu işle ilgili olarak gerekli inceleme müfettiş tarafından yapılır. Müfettiş tarafından yapılan incelemede genelge veya tebliğ eki listede belirtilen asgari işçilik oranlarının % 25 eksiği değil tamamı esas alınır. Bu şekilde yapılacak inceleme sonucunda fark/eksik işçilik çıkarsa, hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte Ünitece işverene tebliğ edilerek tahsili yoluna gidilir. Ayrıca idari para cezası da uygulanır.

Asgari işçilik oranları ile ilgili olarak SSK döneminde 03.09.1999 tarihinde 16-192 Ek sayılı Genelge ekinde, 29.09.2005 tarihinde ve 22.06.2006 tarihinde Tebliğ ekinde, SGK döneminde ise 12.05.2010 tarihli Tebliğ ekinde ayrı ayrı asgari işçilik oranları listesi yayımlanmıştır. Bu genelge ve tebliğ eki listelerden, ilgili işin yapıldığı dönemde yürürlükte/uygulamada olan genelge veya tebliğ eki asgari işçilik oranları listesinde o işe (inceleme konusu işe) ait asgari işçilik oranı var ve sonradan yayımlanan tebliğ veya tebliğler ekindeki listede yer alan asgari işçilik oranından daha düşük ise o listedeki asgari işçilik oranı uygulanır. Yani işin yapıldığı dönemde uygulamada/yürürlükte olan genelge veya tebliğ eki eski asgari işçilik oranları listesindeki işçilik oranı sonrakilerden daha düşük ise uygulanır. Onun dışında yeni tebliğ ekindeki asgari işçilik oranları uygulanır.

İşveren söz konusu işle olarak ayrı işyeri dosyası açtırmış ve işçilik bildirmişse, olay müfettişe intikal ettirilmiş ve müfettiş tarafından inceleme başlatılmış olsa bile eğer inceleme sonuçlandırılmamışsa, inceleme aşamasında işverenin eksik/fark işçilik borcunu ödeyeceğine ilişkin üniteye yazılı taahhütte bulunarak başvuruda bulunması halinde, ünitenin bu isteği ön kabulü, incelemeyi yapan müfettişin de uygun bulması koşuluyla inceleme durdurulur yani teftişten sarfınazar  edilir ve borç kesinleşir. Ünite ilk başta yapılan ön değerlendirmede olduğu gibi asgari işçilik oranı olarak listede yer alan oranın % 25 eksiği esas alarak hesaplayacağı eksik/fark işçilik borcunu işverenden tahsil eder.

İhale mevzuatına göre yaptırılan işin veya özel bina inşaatının işveren tarafından ayrı dosya açtırılmadan, fatura karşılığı dışarıya yaptırıldığının iddia edilmesi halinde de Ünitece herhangi bir ön değerlendirme yapılmadan direkt müfettiş tarafından asgari işçilik incelemesine talep edilir.

Öte yandan, Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 112 nci maddesi ikinci fıkrasında, Kurumda tescil edilmemiş veya tescil edilmiş olmakla beraber hiç işçilik bildirilmemiş işyerlerinde ya da gerekli görülen hâllerde işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik miktarı, Kurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınca tespit olunabilir. İhale konusu ve özel nitelikteki inşaat işlerinde hangi hallerde ünitece araştırma işlemi yapılacağı Kurumca belirlenir hükmü yer aldığından, bu durumdaki ihale konusu işler ve özel bina inşaatı işyerleriyle ilgili olarak yukarıda belirtildiği gibi Ünite tarafından hiç bir ön değerlendirme/hesaplama yapılmadan müfettiş incelemesine gönderilerek müfettiş incelemesinin sonucuna göre işlem yapılmaktaydı. Ancak, 4/2/2011 tarihinde çıkarılan 2011/13 Sayılı SGK Genelgesi’nde bu konuyla ilgili olarak aşağıdaki iki istisna getirildi. Buna göre;

I-Hiç tescil edilmemiş veya tescil edilmiş olmakla birlikte hiç işçilik bildiriminde bulunulmamış olan ihale konusu işler ile özel nitelikteki bina inşaatı işyerleri ile ilgili olarak Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca işin yürütümü için gerekli olan asgari işçilik miktarının tespiti gerekmekte ise de, gerek işverenlerin gecikmeden kaynaklanacak mağduriyetlerini önlemek gerekse gayri faal bu tür işyeri dosyalarının bir an evvel tasfiyesini sağlamak amacıyla, her halükarda işin 01/01/2004 tarihinden önce bitmiş olması kaydıyla, işverenlerin taahhütname vererek hesaplanacak tutarı gecikme zammı ile birlikte ödemeleri halinde, Kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarına inceleme yaptırılmaksızın ilişiksizlik belgesi verilecektir.

II-Yapıldığı Kurumca sonradan tespit edilen ticari, turistik, dinlenme amaçlı ve anahtar teslimi olmaksızın, defter tutma yükümlülüğü olmayan tescilsiz veya tescilli olmakla birlikte hiç işçilik bildiriminde bulunmayan ve 300 m2’ye kadar (300 metrekare dahil) olan inşaat işyerleri için ünite tarafından yapılacak ön inceleme ve değerlendirme sonucunda bulunan işçilik matrahı son ayına mal edilerek tahsil edilecek. İhbar, şikayet ve şüpheli durum olmaması halinde ilişiksizlik belgesi verilecek.

Benzer durum, Kurumda ayrı işyeri dosyası açtırılmaksızın devamlı işyeri sigortalılarıyla yapıldığı iddia edilen ihale konusu işler ve özel bina inşaatları için geçerliydi. Yani, işveren tarafından devamlı işyeri sigortalılarıyla yapıldığı iddia edilen ihale konusu işler ile özel bina inşaatları için de Ünite tarafından herhangi bir işlem yapılmadan doğrudan müfettiş incelemesine gönderilmekte, müfettiş incelemesinin sonucuna göre işlem yapılmaktaydı. Özel bina inşaatlarıyla ilgili olarak aynı uygulama halen devam etmektedir. Ancak ihale konusu işlerle ilgili olarak, söz konusu 2011/13 Sayılı Genelge bu konuda da aşağıdaki istisna getirildi. Buna göre;

İhale sözleşme veya şartnamesinde ihale konusu işte çalışacak kişi/gün sayısının belli olmaması ve idarece de ihale konusu işte kimlerin çalıştırıldığının ismen Kuruma bildirilememesi halinde; ihale konusu işin devamlı mahiyetteki işyeri sigortalıları ile yapılıp yapılmadığı hususunda, ihale konusu işin yapıldığı süre zarfında devamlı mahiyetteki işyerinden Kuruma bildirilmiş olan sigorta primine esas kazanç tutarının, bildirilmesi gereken sigorta primine esas kazanç tutarının altında olup olmadığı geçici mahiyetteki işyeri dosyalarındaki araştırma işleminde olduğu gibi araştırılacak, bu şekilde yapılacak araştırma işlemi sonucunda, ihale konusu işin yapıldığı dönemde Kuruma yeterli işçilik bildiriminde bulunulduğunun anlaşılması halinde, denetim elemanı incelemesine gönderilmeksizin ihale konusu işin yapıldığı döneme ilişkin borcunun da bulunmaması halinde işverene ilişiksizlik belgesi verilecektir. Yapılan araştırma işlemi sonucunda, ihale konusu işin yapıldığı süre zarfında Kuruma bildirilmiş sigorta primine esas kazanç tutarının, bildirilmesi gereken sigorta primine esas kazanç tutarının altında olduğunun tespit edilmesi halinde ön inceleme değerlendirme belgesi düzenlenerek işverence bildirilmesi gereken SPEK tutarından daha düşük matrah bildiriminde bulunmuş ise aradaki farkın bir ay içinde ödenmesi için işverene tebliğ edilir. Belirtilen sürede ödenmesi kaydıyla ilişiksizlik belgesi verilecek, ödenmemesi halinde ise ihale konusu işin devamlı mahiyette işyeri sigortalıları ile yaptırılıp yaptırılmadığının tespiti amacıyla durum incelemeye sevk edilecektir.Yapılan araştırma işlemi sonucunda, ihale konusu işin yapıldığı süre zarfında Kuruma bildirilmiş sigorta primine esas kazanç tutarının, bildirilmesi gereken sigorta primine esas kazanç tutarının altında olduğunun tespit edilmesi halinde ön inceleme değerlendirme belgesi düzenlenerek işverence bildirilmesi gereken SPEK tutarından daha düşük matrah bildiriminde bulunmuş ise aradaki farkın bir ay içinde ödenmesi için işverene tebliğ edilir. Belirtilen sürede ödenmesi kaydıyla ilişiksizlik belgesi verilecek, ödenmemesi halinde ise ihale konusu işin devamlı mahiyette işyeri sigortalıları ile yaptırılıp yaptırılmadığının tespiti amacıyla durum incelemeye sevk edilecektir.

1.2-Devamlı İşyerlerinde Asgari İşçilik Uygulaması: 

Genel denetim olarak da adlandırılmaktadır. Devamlı mahiyette olan işyerlerinde, işverenin, işyerinde yapılan işin emsaline, niteliğine, kapsam ve kapasitesine göre işin yürütümü açısından gerekli olan sigortalı sayısının, çalışma süresinin veya prime esas kazanç tutarının altında bildirimde bulunduğunun tespiti halinde, işin yürütümü açısından gerekli olan asgarî işçilik tutarı; yapılan işin niteliği, kullanılan teknoloji, işyerinin büyüklüğü, benzer işletmelerde çalıştırılan sigortalı sayısı, ilgili meslek veya kamu kuruluşlarının görüşü gibi unsurlar/kıstaslar dikkate alınarak Müfettiş tarafından tespit edilir.

2-Asgari İşçilik Uygulamasında Uzlaşma:

5510 sayılı Kanunun 85. maddesine 5754 sayılı Kanunun 49. maddesi ile eklenen dokuzuncu fıkra ile gelmiş yeni bir uygulamadır. Ayrıca konuya ilişkin olarak Asgarî İşçilik İncelemelerinde Uzlaşma Yönetmeliği 01.10.2008 tarihinde yürürlüğe girmek üzere, 25.04.2009 tarih – 27210 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Buna göre;

▪ Uzlaşma sadece devamlı işyerleriyle ilgili olarak yapılan asgari işçilik incelemesi (genel denetim) için geçerlidir. Dolayısıyla mevsimlik işyerlerine (ihale mevzuatına göre yaptırılan işler ve özel bina inşaatlarına) yönelik asgari işçilik uygulamalarında uzlaşma uygulaması söz konusu değildir.

▪ Müfettişler tarafından devamlı mahiyetteki işyerlerinde yapılan asgari işçilik incelemesi sonucunda tespiti yapılan ve sigortalılara maledilemeyen (sigortalılara hizmet kazandırılmayan) fark sigorta primine esas kazanç matrahı üzerinden gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte hesaplanacak sigorta primi ve buna bağlı uygulanacak idari para cezalarında, konuya ilişkin raporun Kurumun ilgili birimine gönderilmesinden önce işverenle uzlaşma yapılabilecektir.

▪ Nezdinde inceleme yapılan işverenler, incelemeye ilişkin tutanağın düzenlenme tarihinden, konuya ilişkin raporun Kurumun ilgili birimine gönderilmesine kadar geçen süre içerisinde her zaman uzlaşma talebinde bulunabileceklerdir.

▪ Uzlaşmaya varılması halinde, bu durum tutanakla tespit edilecek, uzlaşılan tutarlar kesin olup, uzlaşma konusu yapılan tutarlar hakkında işverence dava açılamayacak ve hiçbir mercie şikayet ve itirazda bulunulamayacaktır.

▪ Uzlaşılan prim ve idari para cezaları, uzlaşma tutanağının düzenlendiği tarihten itibaren bir ay içinde ödenecektir. İşveren, uzlaşılan idari para cezası tutarı için ayrıca peşin ödeme indiriminden yararlandırılmayacaktır. Uzlaşılan tutarların, bu sürede tam olarak ödenmemesi halinde uzlaşma bozulacak ve uzlaşılan tutarlar kazanılmış hak teşkil etmeyecektir.

▪ Uzlaşmanın temin edilememiş veya uzlaşma müzakeresinde/görüşmelerinde uzlaşmaya varılamamış olması ya da uzlaşmanın bozulması hallerinde işveren, bu konuya ilişkin daha sonra uzlaşma talep edemeyecektir.

▪ Uzlaşma neticesinde indirim yapılması nedeniyle tahsil edilmemiş olan sigorta primlerinin daha sonra Kurum veya mahkeme kararıyla sigortalılara mal edilmesi (sigortalılara hizmet kazandırılması) halinde, daha önce eksik tahsil edilen sigorta primleri, sigortalının çalıştığı süre ve sigorta primine esas kazancı dikkate alınarak gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte işverenden tahsil edilecektir.

▪ Devamlı işyerlerinde asgari işçilik incelemesi sonucunda tespiti yapılan fark sigorta primine esas kazançlar sigortalılara maledilecek yani sigortalılara hizmet kazandırılacaksa veya müfettiş tarafından devamlı işyerine ait olarak asgari işçilik incelemesi sonucu düzenlenen rapor Kurumun ilgili birimine (Sosyal Güvenlik İl Müdürlüğü/Sosyal Güvenlik Merkezi) gönderilmiş ise uzlaşma yoluna gidilemeyecektir.

3-Asgari İşçilik Uygulaması Sonucu Tahakkuk Ettirilecek Fark/Eksik İşçiliğe (Prime) İtiraz:

Asgari işçilik uygulaması sonucu, Kuruma bildirilmediği tespit edilen asgarî işçilik (fark işçilik/eksik işçilik) tutarı üzerinden Kurumca re’sen tahakkuk ettirilerek tebliğ edilen sigorta primlerine karşı, 5510 sayılı Kanunun 85 inci maddesi uyarınca, tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde Kuruma itiraz edilebilir. İtiraz takibi durdurur. Kurumca itirazın reddi halinde işveren, kararın tebliğ tarihinden itibaren bir ay içinde yetkili iş mahkemesine başvurabilir. Mahkemeye başvurulması, prim borcunun takip ve tahsilini durdurmaz.

4-Kayıt Dışı İstihdam Yönünden Değerlendirme:

Asgari işçilik uygulamasının en önemli nedenlerinden biri kayıt dışı istihdamı yani işverenlerin sigortasız işçi çalıştırmasını önlemektir. İhale mevzuatına göre yaptırılan işler ve özel bina inşaatları için Kurum tarafından asgari işçilik uygulaması kapsamında iş bittikten sonra o işle ilgili olarak asgari işçilik hesaplaması yapılmakta, aynı şekilde devamlı işyerlerinde de incelenen dönemde Kuruma işin yürütümü için yeterli işçilik bildirilip bildirilmediği genel denetim yoluyla araştırıp incelenmekte; yapılan bu hesaplama ve incelemeler sonucunda eksik işçilik bildirildiği anlaşılırsa eksik işçiliğe ait prim gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte işverenden alınmakta, eğer eksik işçilik bildirildiği Müfettiş incelemesi sonucunda tespit edilmiş ise ayrıca idari para cezası uygulanmakta, buna karşın çok istisnai durumlar hariç, alınan bu prim karşılığında o işte/o işyerinde çalışmış olan sigortalılara herhangi bir hizmet kazandırılmamakta, dolayısıyla eksik işçilik bildirimi nedeniyle alınan primin o işte/o işyerinde çalışmış olan sigortalılara hiçbir faydası olmamaktadır. Oysa işverenler bunun bilincinde olsa, mevsimlik işlerde işin yapımı süresince, devamlı işyerlerinde de yıl boyunca sigortasız işçi çalıştırmasalar, sigortalı olarak çalıştırdıkları işçilerin primlerini asgari ücret üzerinden değil de sigortalıların gerçek kazançları üzerinden Kuruma bildirseler, mevsimlik iş veya devamlı işyeri ile ilgi inceleme bittiğinde çok büyük ihtimalle yeterli işçilik bildirilmiş olduğu sonucu ortaya çıkacak ve o işe/işyerine ait herhangi bir fark işçilik tahakkuk etmeyecek, aynı zamanda o işte/işyerinde çalışmış olan sigortalılar da bundan kazançlı çıkmış olacak, dolayısıyla da asgari işçilik uygulaması asıl amacına ulaşmış ve kayıt dışı istihdam da azalmış olacaktır. www.isvesosyalguvenlik.com

5- Uygulanacak İdari Para Cezaları:

Asgari işçilik uygulaması kapsamında, müfettiş incelemesi olmaksızın fark işçiliğe ait prim borcunun doğrudan Kuruma ödenmesi veya müfettiş tarafından inceleme başlatılmış olmakla beraber inceleme sonuçlanmadan aynı şekilde ilgili üniteye başvurarak fark işçiliğe ait prim borcunun ödenmesi (sarfınazar) halinde herhangi bir idari para cezası uygulanmaz. Ancak müfettiş incelemesi ve SMMM – YMM incelemesi sonucu çıkacak fark işçilikle ilgili olarak uygulanacak idari para cezaları SGK İdari Para Cezaları – Ceza Uygulanmasını Gerektiren Hal ve Durumlar – Reform Öncesi ve Sonrası başlıklı bölümde belirtilmiştir.

6- Örnek Dilekçeler:

İtiraz, uzlaşma, ilişiksizlik belgesi isteme, fark işçilikten doğan prim borcunu ödeme ile ilgili örnek dilekçeler Form ve Dilekçe bölümünde yer almaktadır. (isvesosyalguvenlik.com)

İNŞAAT METREKARE BİRİM MALİYET BEDELİ HESAPLAMA ÖRNEKLERİ

I-Başladığı Yıldan Sonraki Yılda (İki Yılda) Bitirilen Bina İnşaatlar

İnşaata başlama tarihi: 11.09.2005
İnşaatın bitiş tarihi: 31.03.2006
Yapının sınıf ve grubu: 3-B
Metrekare Maliyet Bedelleri:
2005 = 359,00.-
2006 = 381,00.-
Hesaplamada esas alınacak metrekare birim maliyet bedeli = 359,00.-

II-Yapımına 01.05.2004 Tarihinden Sonra Başlanılan veya 01.01.2003 Tarihinden Sonra Başlandığı Halde01.05.2004 Tarihinden Sonra Bitirilen Bina İnşaatları

İnşaata başlama tarihi: 15.11.2003
İnşaatın bitiş tarihi: 20.04.2005
Yapının sınıf ve grubu: 4-A
Metrekare Maliyet Bedelleri:
2003 = 339,00.-
2004 = 364,00.-
2005 = 406,00.-
Hesaplamada esas alınacak metrekare birim maliyet bedeli = 364,00.-

III-30.04.2004 Tarihinde veya Daha Önceki Tarihlerde Bitirilmiş Olan Bina İnşaatları

İnşaata başlama tarihi: 12.05.1999
İnşaatın bitiş tarihi: 12.02.2004
Yapının sınıf ve grubu: 3-A
Metrekare Maliyet Bedelleri:
1999 = 60.546.100
2000 = 99.901.000
2001 = 123.000.000
2002 = 202.950.000
2003 = 264.000.000
2004 = 283.000.000

Hesaplamada esas alınacak metrekare birim maliyet bedeli

60.546.100 + 99.901.000 + 123.000.000 + 202.950.000 + 264.000.000
—————————————————————————- = 150.079.420.-
5

IV-2003 Yılından Önce Başlayıp 2004 veya Daha Sonraki Yıllarda Bitirilmiş Olan Bina İnşaatları 

İnşaata başlama tarihi: 05.05.1999
İnşaatın bitiş tarihi: 22.06.2004
Yapının sınıf ve grubu: 3-A
Metrekare Maliyet Bedelleri:
1999 = 60.546.100
2000 = 99.901.000
2001 = 123.000.000
2002 = 202.950.000
2003 = 264.000.000
2004 = 283.000.000

Hesaplamada esas alınacak metrekare birim maliyet bedeli

60.546.100 + 99.901.000 + 123.000.000 + 202.950.000
———————————————————– = 121.599.275
4

121.599.275 + 264.000.000
—————————— = 192.799.638
2

AÇIKLAMALAR

Ortalama Metrekare Birim Maliyet Bedeli;

I-Başladığı yıldan sonraki yılda (iki yılda) bitirilen bina inşaatlarında bitirildiği yıldan önceki yıl için geçerli olan metrekare birim maliyet bedeli,

II-Yapımına 01.05.2004 tarihinden sonra başlanılan veya 01.01.2003 tarihinden sonra başlandığı halde 01.05.2004 tarihinden sonra bitirilen bina inşaatlarında, bitirildiği yıldan bir önceki yıla ilişkin metrekare birim maliyet bedeli,

III-30.04.2004 tarihinde veya önceki tarihlerde bitirilmiş olan bina inşaatlarında, bitirildiği yıl hariç tüm yıllara ait metrekare birim maliyet bedellerinin ortalaması,

IV-2003 yılından önce başlayıp, 2004 veya daha sonraki yıllarda bitirilen binaların maliyeti II ve III. maddeye göre ayrı ayrı hesaplanacak metrekare birim maliyet bedellerinin ortalaması,

esas alınarak tespit edilmektedir.

ASGARİ İŞÇİLİK HESAPLAMA ÖRNEKLERİ 

Aşağıdaki örneklerin bazılarında genelge ve tebliğ eki listelerde yer alan asgari işçilik oranının % 25 eksiği, bazılarında ise tamamı esas alınmıştır. Sosyal Güvenlik İl/Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüklerince yapılan ön değerlendirmede asgari işçilik oranının % 25 eksiği esas alınmaktadır. Kurum Müfettişleri ve SMMM-YMM’lerce yapılacak incelemede ise asgari işçilik oranının tamamı esas alınmaktadır.

Sosyal Güvenlik İl/Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüklerince yapılan ön değerlendirmede sadece o işle ilgili olarak SGK’ya bildirilmiş olan işçilik miktarı dikkate alınmakta olup; malzemeli işçilik ve salt işçilik gider faturaları ile sigorta primine esas kazanç üst sınırını aştığı için SGK’ya bildirilemeyen işçilik ücreti tutarları sadece Kurum Müfettişleri ve SMMM-YMM’lerce yapılacak incelemede dikkate alınabilmektedir. Sosyal Güvenlik İl/Sosyal Güvenlik Merkez Müdürlüklerince yapılan ön değerlendirmede asgari işçilik oranının % 25 eksiğinin esas alınmasının nedeni de budur.

İHALELİ İŞLERE AİT ASGARİ İŞÇİLİK HESAPLAMA ÖRNEKLERİ

Eksik İşçilik Bildirilmiş Olması Hali:

I-Veriler:

İşin Adı : Sulama tesisi inşaatı
KDV Hariç Hakediş Tutarı : 175.300,00 YTL
KDV Hariç Malzemeli İşçilik Gider Faturası Toplamı: 25.750,00
KDV Hariç Salt İşçilik Gider Faturası Toplamı: 3.230,00
SSK’ya Bildirilen İşçilik Toplamı: 6.345,00
Uygulanacak Asgari İşçilik Oranı: % 9 (% 12’nin % 25 eksiği-Sigorta/Sigorta İl Müdürlüklerince yapılan ön değerlendirmede % 25 eksiği alınmaktadır. Başkanlık Sigorta Müfettişleri ve SMMM-YMM’lerce yapılacak incelemede asgari işçilik oranının tamamı esas alınacaktır)

II-Hesaplamalar:

1-Hakediş toplamından (KDV hariç, malzeme fiyat farkı ve akreditif bedeli dahil kesin hak ediş tutarından) malzemeli işçilik içeren gider faturaları toplamı düşülerek değerlendirmeye esas hak ediş tutarı bulunur.
175.300,00 – 25.750,00 = 149.550,00
2-Değerlendirmeye esas hak ediş tutarına asgari işçilik oranı uygulanarak işin yürütümü için gerekli asgari işçilik miktarı bulunur, bulunan bu miktardan da varsa salt işçilik gider faturası toplamı ve sigorta primine esas kazanç üst sınırını aştığı için SSK’ya bildirilemeyen işçilik ödemesi tutarı düşülerek SSK’ya bildirilmesi gereken asgari işçilik tutarı bulunur.
149.550,00 X % 9 = 13.459,50
13.459,50 – 3.230,00 = 10.229,50
3-SSK’ya bildirilmesi gereken asgari işçilik miktarından SSK’ya bildirilen işçilik toplamı düşülerek işlem tamamlanmış olur.
10.229,50 – 6.345,00
Sonuç: 3.884,50 YTL eksik işçilik bildirilmiştir.

I-Veriler:

Yapılan İş: Kargir taş duvar inşaatı
İşin asgari işçilik oranı: % 18 (16-192 Ek Sayılı Genelge ve tebliğ eki listede aynı oran yer almaktadır)
Yer teslim tarihi: 19.07.2000
İşin başlama tarihi: 20.07.2000
İşin bitim tarihi: 11.12.2000
Geçici ve kesin kabul tarihi: 21.12.2000
KDV kesin hak ediş tutarı: 9.396,00
KDV hariç malzemeli işçilik faturası toplamı: 0
KDV hariç salt işçilik faturası toplamı: 0
SSK’ya bildirilen işçilik toplamı: 1.010,00
İşçilik bildirimlerinin aylar itibariyle dökümü aşağıdaki gibidir

2000/07-100,00

2000/08-100,00

2000/09-100,00

2000/10-300,00

2000/11-300,00

2000/12-110,00

II-Hesaplamalar:

1-Buradaki örnekte herhangi bir malzemeli işçilik gider faturası bulunmadığından kesin hak ediş tutarının tamamına işin asgari işçilik oranı uygulanarak işin yürütümü için gereken asgari işçilik miktarı bulunur.
9.396,00 X 18 % = 1.691,28

2-İşin yürütümü için gereken asgari işçilik miktarından varsa salt işçilik gider faturası toplamı ve sigorta primine esas kazanç üst sınırını aştığı için SSK’ya bildirilemeyen işçilik ödemesi tutarı düşülerek SSK’ya bildirilmesi gereken asgari işçilik tutarı bulunur. Buradaki örnekte herhangi bir salt işçilik gider faturası ve s.p.e.k. üst sınırını aşan işçilik ödemesi bulunmadığından, işin yürütümü için gereken asgari işçilik miktarı aynı zamanda SSK’ya bildirilmesi gereken asgari işçilik tutarını oluşturmaktadır. SSK’ya bildirilmesi gereken asgari işçilik tutarından SSK’ya bildirilen işçilik miktarı düşülerek sonuca ulaşılır.
1.691,28-1.010,00 = 681,28
Sonuç: Bu işle ilgili olarak SSK’ya 681,28 YTL eksik işçilik bildirilmiştir.

I-Veriler:

Yapılan İş: Trafo binası inşaatı (betonarme karkas inşaat)
İşin asgari işçilik oranı: % 18 (16-192 Ek Sayılı Genelge ve tebliğ eki listede aynı oran yer almaktadır)
Yer teslim tarihi: 05.04.2001
İşin başlama tarihi: 10.04.2001
İşin bitim tarihi: 15.12.2001 (30.12.2001 tarihine kadar işçilik bildirilmiştir)
Geçici ve kesin kabul tarihi: 15.12.2001
KDV kesin hak ediş tutarı: 211.223,63
KDV hariç malzemeli işçilik faturası toplamı: 46.323,07
KDV hariç salt işçilik faturası toplamı: 0
SSK’ya bildirilen işçilik toplamı: 5.523,51
İşçilik bildirimlerinin aylar itibariyle dökümü aşağıdaki gibidir

2001/04-147,00

2001/05-175,00

2001/06-175,00

2001/07-210,00

2001/08-526,27

2001/09-1.072,56

2001/10-1.072,56

2001/11-1.072,56

2001/12-536,28

2001/12-536,28

II-Hesaplamalar:

1-Buradaki örnekte 46.323.07 YTL tutarında malzemeli işçilik gider faturası bulunduğundan kesin hak ediş tutarından malzemeli işçilik faturası tutarı düşülerek değerlendirmeye esas hakediş bedeli bulunur.
211.223,63-46.323,07=164.900,56

2-Değerlendirmeye esas hakediş tutarına bu işe ait asgari işçilik oranı uygulanarak işin yürütümü için gereken asgari işçilik miktarı bulunur.
164.900,56 X 9 % = 14.841,05

3-Buradaki örnekte de herhangi bir salt işçilik gider faturası ve s.p.e.k. üst sınırını aşan işçilik ödemesi bulunmadığından, işin yürütümü için gereken asgari işçilik tutarından SSK’ya bildirilen işçilik miktarı düşülerek sonuca ulaşılır.
14.841,05-4.987,23 = 9.853,82
Sonuç: Bu işle ilgili olarak SSK’ya 9.853,82 YTL eksik işçilik bildirilmiştir.
-Buradaki örnekte işyerinden bildirilen işçilik miktarı toplam 5.523,51 YTL olmasına rağmen, hesaplamada 4.987,23 YTL’si dikkate alınmıştır. Çünkü örnekteki iş 15.12.2001 tarihinde bitmiş, 536,28 YTL tutarındaki işçilik 16.12.2001-30.12.2001 tarihleri arasına ait olarak bildirilmiş olduğundan, işin bitim tarihinden sonrasına ait işçilik bildirimi hesaplamaya dahil edilmemiştir.

Yeterli İşçilik Bildirilmiş Olması Hali

I-Veriler:

İşin Adı : Mıcır nakli
KDV Hariç Hakediş Tutarı : 35.000,00 YTL
KDV Hariç Malzemeli İşçilik Gider Faturası Toplamı: 0
KDV Hariç Salt İşçilik Gider Faturası Toplamı: 0
SSK’ya Bildirilen İşçilik Toplamı: 2.350,00
Uygulanacak Asgari İşçilik Oranı: % 3 (% 4’ün % 25 eksiği)

II-Hesaplamalar:

1-Malzemeli işçilik içeren gider faturası bulunmadığından asgari işçilik oranı hak ediş tutarına direkt uygulanarak işin yürütümü için gerekli asgari işçilik miktarı bulunur.
35.000,00 X % 3 = 1.050,00

2-Buradaki örnekte de herhangi bir salt işçilik gider faturası ve s.p.e.k. üst sınırını aşan işçilik ödemesi bulunmadığından, işin yürütümü için gereken asgari işçilik tutarından SSK’ya bildirilen işçilik miktarı düşülerek sonuca ulaşılır.

1.050,00 – 2.350,00 = – 950,00
Sonuç: SKK’ya bildirilmesi gereken asgari işçilik miktarından 1.300,00 YTL fazla işçilik bildirilmiştir.

I-Veriler:

Yapılan İş: AG-OG (alçak gerilim-orta gerilim) tesisi bakım-onarım işi
İşin asgari işçilik oranı: % 9 (Tebliğ eki listede yer almaktadır)
Yer teslim tarihi: 02.07.2005
İşin başlama tarihi: 05.07.2005
İşin bitim tarihi: 31.10.2005
Geçici ve kesin kabul tarihi: 09.01.2006-16.12.2006
KDV kesin hak ediş tutarı: 285.000,00
KDV hariç malzemeli işçilik faturası toplamı: 35.338,00
KDV hariç salt işçilik faturası toplamı: 15.338,00
SSK’ya bildirilen işçilik toplamı: 7.447,04
İşçilik bildirimlerinin aylar itibariyle dökümü aşağıdaki gibidir

2005/07-655,16

2005/08-2.631,58

2005/09-1.867,22

2005/10-2.293,08

İşçilere ödenen, ancak sigorta primine esas kazanç üst sınırını aştığı için SSK’ya bildirilemeyen işçilik tutarı: 3.750,00

II-Hesaplamalar:

1-Buradaki örnekte 35.338,00 YTL tutarında malzemeli işçilik gider faturası bulunduğundan kesin hak ediş tutarından malzemeli işçilik faturası tutarı düşülerek değerlendirmeye esas hakediş bedeli bulunur.
385.000,00-35.338,00=249.662,00

2-Değerlendirmeye esas hakediş tutarına bu işe ait asgari işçilik oranı uygulanarak işin yürütümü için gerekli asgari işçilik miktarı bulunur.
249.662,00 X 9 % = 22.469,58

3-Buradaki örnekte 15.338,00 YTL tutarında salt işçilik gider faturası ve 3.750,00 YTL tutarında sigorta primine esas kazanç üst sınırını aştığı için SSK’ya bildirilemeyen işçilik ödemesi bulunduğundan, işin yürütümü için gerekli asgari işçilik miktarından SSK’ya bildirilmesi gereken asgari işçilik miktarı bulunur.
22.469,58-(15.338,00+3.750,00) = 3.381,58

4-SSK’ya bildirilmesi gereken asgari işçilik miktarından SSK’ya bildirilen işçilik miktarı düşülerek sonuca ulaşılır.
3.381,58 – 7.447,04 = 4.065,46

Sonuç: SSK’ya bildirilen işçilik miktarının toplamı (7.447,04 YTL) bu işle ilgili olarak SSK’ya bildirilmesi gereken (3.381,58 YTL) asgari işçilik miktarından (4.065,46 YTL) fazladır. Dolayısıyla SSK’ya bildirilmesi gereken asgari işçilik miktarından 4.065,46 YTL fazla işçilik bildirilmiştir.

BİNA İNŞAATLARINA AİT ASGARİ İŞÇİLİK HESAPLAMA ÖRNEKLERİ

Eksik İşçilik Bildirilmiş Olması Hali:

I-Veriler:

İnşaata başlama tarihi: 01.07.1998
İnşaatın bitiş tarihi: 17.06.2001
Yapının sınıf ve grubu: 3-B
İnşaatın toplam yüzölçümü: 3005.13 m2
Metrekare birim maliyet bedeli: 76,04 (inşaatın bittiği yıl hariç önceki yıllara ait birim maliyetlerin ortalaması alınmıştır)
Uygulanacak işçilik oranı: % 6,75 (% 9’un % 25 eksiği)
KDV hariç malzemeli işçilik faturası toplamı: 0
KDV hariç salt işçilik faturası toplamı: 0
SSK’ya bildirilen toplam işçilik: 4.061,00

II-Hesaplamalar:

1-Metrekare birim maliyet bedeli ile inşaatın toplam yüzölçümü çıkan sonuçla da inşaatın tamamlanma oranı ile çarpılır, (varsa) KDV hariç malzemeli işçilik faturası toplamı çıkarılır ve Tüm Yapı Maliyeti bulunur.
Tüm Yapı Maliyeti : İnşaatın Yüzölçümü x Metrekare Birim Maliyet Bedeli
3005.13 x 76,04 = 228.510,08
Buradaki örnekte malzemeli işçilik gider faturası olmadığından hesaplamaya dahil edilmemiştir

2-Tüm yapı maliyetine asgari işçilik oranı uygulanarak işin yürütümü için gerekli en az (asgari) işçilik miktarı tespit edilir.
228.510,08 x % 6,75 = 15.424,43

3-İşin yürütümü için gerekli asgari işçilik miktarından (varsa) KDV hariç salt işçilik gider faturası toplamı ve sigorta primine esas kazanç üst sınırını aştığı için SSK’ya bildirilemeyen işçilik ödemesi tutarı düşülerek SSK’ya bildirilmesi gereken asgari işçilik tutarı bulunur. Ancak buradaki örnekte herhangi bir salt işçilik gider faturası ve s.p.e.k. üst sınırını aşan işçilik ödemesi bulunmadığından, işin yürütümü için gereken asgari işçilik miktarı aynı zamanda SSK’ya bildirilmesi gereken asgari işçilik tutarını oluşturmaktadır.

4-SSK’ya bildirilmesi gereken asgari işçilik tutarından SSK’ya bildirilen işçilik miktarı düşülerek sonuca ulaşılır.
15.424,43 – 4.061,00 = 11.363,43

Sonuç : 11.363,43 YTL eksik işçilik bildirilmiştir.

Yeterli İşçilik Bildirilmiş Olması Hali:

I-Veriler:

İnşaata başlama tarihi: 12.05.1999
İnşaatın bitiş tarihi: 12.02.2004
Yapının sınıf ve grubu: 3-A
İnşaatın toplam yüzölçümü: 1.500 m2
Metrekare birim maliyet bedeli: 150,08 (inşaatın bittiği yıl hariç önceki yıllara ait birim maliyet bedellerinin ortalaması alınmıştır)
Uygulanacak işçilik oranı: % 6,75 (% 9’un % 25 eksiği)
KDV hariç malzemeli işçilik faturası toplamı: 37.780.00
KDV hariç salt işçilik faturası toplamı: 5.275,00
SSK’ya bildirilen toplam işçilik: 9.240,00

II-Hesaplamalar:

1-Metrekare birim maliyet bedeli ile inşaatın toplam yüzölçümü çıkan sonuçla da inşaatın tamamlanma oranı ile çarpılır, (varsa) KDV hariç malzemeli işçilik gider faturası toplamı çıkarılır ve Tüm Yapı Maliyeti bulunur.
Tüm Yapı Maliyeti : İnşaatın Yüzölçümü x Metrekare Birim Maliyet Bedeli – Malzemeli İşçilik Faturası Toplamı
1.500 x 150,08 = 225.120,00 – 37.780,00 = 187.340,00

2-Tüm yapı maliyetine asgari işçilik oranı uygulanarak işin yürütümü için gerekli en az işçilik miktarı tespit edilir.
187.340,00 x % 6,75 = 12.645,45

3-İşin yürütümü için gerekli asgari işçilik miktarından (varsa) KDV hariç salt işçilik gider faturası toplamı ve sigorta primine esas kazanç üst sınırını aştığı için SSK’ya bildirilemeyen işçilik ödemesi tutarı düşülerek SSK’ya bildirilmesi gereken asgari işçilik tutarı bulunur.
12.645,45 – 5.275,00 = 7.370,45

4-SSK’ya bildirilmesi gereken asgari işçilik miktarından SSK’ya bildirilen işçilik miktarı düşülerek işlem tamamlanır.
7.370,45 – 9.240,00 = – 1.869,55
Sonuç : 1.869,55 YTL fazla işçilik bildirilmiştir